Flevolandse norm tegen ondermijning is succesvol

Ambities

Gebben was twee jaar geleden één van de initiatiefnemers en voorvechters van de norm. Die behelst 22 ambities die de gemeenten in Flevoland met elkaar hebben afgesproken in de strijd tegen ondermijning. Dat is de vermenging van de onderwereld en de bovenwereld, waarbij criminelen proberen om legale ondernemingen voor hun karretje te spannen of illegaal verdiend geld wit te wassen.

De door de gemeenten afgesproken ambities zijn velerlei: van screeningsmaatregelen om te voorkomen dat crimineel geld in sectoren als vastgoed, horeca of middenstand wordt gebruikt om wit te wassen tot het trainen van ambtenaren en boa’s (buitengewoon opsporingsambtenaren) om ondermijning te herkennen, van bewustwording bij politiek en bestuur van het gevaar van ondermijning tot het inbedden van de strijd tegen ondermijning in de gehele ambtelijke organisatie en te zorgen dat de bestuurlijke instrumenten die tegen ondermijning kunnen worden ingezet overal op orde zijn. Door daar in Flevoland afspraken over te maken, wordt voorkomen dat criminelen die bijvoorbeeld in Lelystad niet meer terecht kunnen, hun crimineel verdiende geld in Zeewolde witwassen.

Bewustwording

‘Bewustwording is de eerste stap,’ zegt Gebben. Eerder hoorde hij als burgemeester collega’s in den lande het gevaar van ondermijning nog wel eens bagatelliseren. “Dat komt bij ons niet voor’, zeiden ze dan. Maar door je ogen ervoor te sluiten, geef je criminelen wel de mogelijkheid in jouw gemeente aan de slag te gaan en faciliteer je het in feite.’

Want ondermijning komt overal voor. ‘Criminelen die in vastgoed of de horeca investeren om hun crimineel verdiende geld wit te wassen. Agrariërs die door criminelen worden benaderd om een leegstaande schuur voor veel geld te verhuren. Daarna verschijnen er allerlei sloten op de deur en heeft de eigenaar geen idee meer wat daar allemaal gebeurt, behalve dat er veel nachtelijk verkeer is. Als er vervolgens een drugslaboratorium wordt ontdekt, zijn de criminelen in geen velden of wegen meer te bekennen, maar zit de eigenaar van de schuur met de gebakken peren, want hij is wel aansprakelijk.’ Een ander schrijnend voorbeeld van ondermijning is het benaderen van mensen die het financieel moeilijk hebben om een zolder of andere ruimte in het huis in te richten als hennepplantage. ‘Als je daar eenmaal aan begint, kom je er niet meer vanaf. En ook daarvoor geldt: als het ontdekt wordt, bijvoorbeeld omdat er door ondeugdelijke elektrische installaties brand uitbreekt, raak jij je huis kwijt en blijft je met veel schulden zitten, maar zijn de criminelen al lang gevlogen,’ lichtte Gebben eerder in de FlevoPost al eens toe.

Upgraden norm

Het is de taak van de overheid hier tegen op te treden en mensen te beschermen. Er gaat bovendien belachelijk veel geld in om. ‘De schatting is dat er in Nederland per week 200 miljoen euro wordt witgewassen,’ zegt Gebben.

Dat de Flevolandse strijd tegen ondermijning succesvol is, is geen reden om nu achterover te leunen. ‘Nee, natuurlijk niet. Criminelen bedenken steeds nieuwe dingen.’ Het is bovendien een ongelijke strijd. ‘Wij vechten met de handen op de rug, want criminelen hoeven zich niet aan allerlei regels te houden.’ Daarom is het zaak alert te blijven en waar nodig nieuwe maatregelen te bedenken. ‘In dat opzicht leren wij weer van regio’s die onze werkwijze hebben overgenomen. Want zij voegen er weer eigen maatregelen en aspecten aan toe, waardoor wij in staat zijn de Flevolandse norm te upgraden tot een 2.0-versie.’

Niet gehaald

Van de 22 ambities die twee jaar geleden werden afgesproken, is meer dan ruimt 80 procent gehaald. Dat betekent dat er ook dingen niet zijn gelukt. ‘We zouden bijvoorbeeld graag willen dat boa’s uitwisselbaar zijn, zodat de boa die op Urk werkzaam is, als dat nodig is ook in Lelystad aan de slag kan. Maar dat stuit nog op landelijke wetgeving die dat niet mogelijk maakt. Daar wordt nu wel aan gewerkt, maar dat gaat allemaal niet zo snel,’ zegt Gebben.

Toch is er over het algemeen tevredenheid. ‘Ik denk dat wij in Flevoland, mede door de Flevolandse norm, een heel slecht ondernemersklimaat voor criminelen hebben.’